Góra Olimp i Nizina Tesalska

Położony w Zatoce Termajskiej Olimp to najwyższy masyw górski w Grecji, składający się z ponad 50 szczytów sięgających niemal 3000 m. n.p.m. Zgodnie z mitologią góra Olimp była siedzibą 12 najważniejszych greckich bogów z Zeusem na czele i to właśnie stamtąd rządzili oni światem. Aby ukryć bóstwa przed wzrokiem ludzi, szczyt zawsze otaczały gęste chmury, a Zeus w przypływach gniewu ciskał stamtąd gromy. Współcześni śmiertelnicy, którzy chcą zdobyć Olimp, muszą się przygotować na dwudniowy trekking i dość trudne podejście na końcowym odcinku.

Urozmaicony, górzysto-leśny krajobraz Tesalii był scenerią dla licznych mitów i domem dla wielu mitycznych postaci. Na przykład Półwysep Pelion zamieszkiwały centaury –  żyjący w plemionach pół ludzie, pół konie o dzikich zwyczajach. Choć raczej ich już tam nie spotkamy, to możemy cieszyć się widokami pięknych plaż i zatoczek, zielonych zboczy górskich i turkusowej wody. Podobno sami bogowie schodzili tu z Olimpu, by bawić się i odpoczywać.

Delfy i góra Parnas

Znajdujące się w Zatoce Korynckiej Delfy były jednym z najważniejszych miejsc starożytnej Grecji, „pępkiem świta”. To właśnie tu Zeus umieścił omphalos –  kamień, który wypluł ze swoich trzewi jego ojciec, Kronos. Miejsce wyznaczyły wysłane przez Zeusa dwa orły, które spotkały się tu, lecąc z przeciwnych stron świata. W punkcie, gdzie spoczywał głaz, powstała później świątynia, znana ze swojej wyroczni. Delfy stały się z czasem słynnym miejscem kultu Apollina, boga słońca, piękna, sztuki i przewodnika dziewięciu Muz. Pielgrzymi przybywali tu nie tylko z Grecji, by zasięgać rady i mądrości wyroczni, przekazywanej ustami kapłanki, Pytii. Przepowiednie miały pochodzić bezpośrednio od samych olimpijskich bogów i były traktowane bardzo poważnie. W Delfach co 4 lata odbywały się także igrzyska pytyjskie na cześć Apolla, a ich uczestnicy musieli się wykazać nie tylko siłą i szybkością, ale też zdolnościami artystycznymi.  Pozostałości starożytnego miasta, świątyni apollińskiej i stadionu można podziwiać do dziś – delfickie stanowisko archeologiczne znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Świątynia i miasteczko Delfy położone są na stoku góry Parnas, drugiego najwyższego szczytu Grecji. Wedle mitologii miała być ona siedzibą zarówno Muz, jak i samego Apollina. Dookoła roztaczają się niesamowite widoki, a niedaleko znajduje się urokliwe górskie miasteczko Arachova, zimą bardzo popularny kurort narciarski.

Mykeny

Mykeny były jednym z najważniejszych centrów miejskich Achajów i siedzibą achajskich królów. To od nazwy tej miejscowości pochodzi znane z historii starożytnej określenie kultura mykeńska. Jako założyciela Myken najczęściej wskazuje się herosa Perseusza, syna Zeusa i pogromcę straszliwej Meduzy. Do pomocy w budowie murów obronnych miał nawet zaangażować Cyklopów.

Z Mykenami związany był także inny znany heros i syn Zeusa – Herakles. Pierwotnie to on miał zostać władcą polis, ale wskutek licznych intryg zazdrosnej Hery, tron mykeński objął Eurysteusz, wnuk Perseusza. Herakles został zmuszony do służby temu królowi, który zlecił mu wykonanie słynnych dwunastu prac.

Ostatnią z ważnych postaci w historii Myken jest mityczny król Agamemnon. Był on bratem Menelaosa, którego żona, piękna Helena, została porwana przez Parysa, co dało początek wojnie trojańskiej. Agamemnon powiódł pod Troję grecką armię i wrócił zwycięski po dziesięciu latach. Po powrocie został jednak podstępnie zamordowany przez swoją żonę Klitajmestrę. Legendarna złota maska Agamemnona była jednym z najwspanialszych znalezisk stanowiska archeologicznego w Mykenach.

Odkrycia dokonał w 1876 roku znany niemiecki archeolog-amator Heinrich Schliemann, który kilka lat wcześniej odnalazł ruiny legendarnej Troi. Znaleziska mykeńskie przeszły jego najśmielsze oczekiwania – do tej pory są uznawane za absolutne skarby archeologii. W 1999 roku stanowiska archeologiczne w Mykenach zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dziś zwiedzający mogą tu podziwiać m. in. Bramę Lwic (nazwana tak od rzeźby wieńczącej nadproże), ruiny Akropolu,  pozostałości Pałacu Królewskiego oraz bogate grobowce szybowe. Najbardziej znanym grobowcem odnalezionym na terenie nekropolii jest Skarbiec Atreusza, zwany też grobem Agamemnona oraz grób królowej Klitajmestry.

Ateny

Gdy mowa o kulturze starożytnych Greków, na myśl natychmiast przychodzą Ateny. Ścisłą więź między miastem a jego patronką Ateną, odzwierciedlała reputacja Aten – znanych jako intelektualna i kulturalna przystań pełna filozofów i artystów.

Jeden z mitów założycielskich tego miasta opowiada o swego rodzaju konkursie na patrona. O tytuł rywalizowała dwójka olimpijskich bogów – pan mórz Posejdon i bogini mądrości Atena. Ten pierwszy uderzył swoim trójzębem w skałę, z której wytrysnęło potężne źródło, ale pełne słonej wody. Z kolei Atena lekko uderzyła w ziemię, z której wyrosło drzewo oliwne, obwieszone cennymi, tłustymi oliwkami. Ten podarunek bardziej przekonał ateńczyków i to Atena zwyciężyła. Co nie zmienia faktu, że ze względu na status miasta portowego, w Atenach wielką czcią darzono Posejdona. Żyjąc z handlu i żeglugi lepiej mieć boga mórz po swojej stronie.

Miejscem kultu bogini Ateny jest znak rozpoznawczy Aten, czyli wzgórze Akropol ze świątynią Partenon na szczycie, której budowę nadzorował genialny rzeźbiarz Fidiasz. To obowiązkowy punkt programu dla wszystkich, którzy przybywają do stolicy Grecji.

Z kolei na południowym stoku Akropolu znajduje się starożytny teatr i świątynia Dionizosa, boga wina i żywotnych sił natury. Wystawiano tu sztuki największych gwiazd tragedii antycznej – od Ajschylosa po Sofoklesa.

U podnóża świętego wzgórza roztacza się Agora – niegdyś centrum miasta, wokół którego toczyło się życie polityczne, religijne i kulturowe. Można tu zobaczyć najlepiej zachowaną ze wszystkich greckich świątyń, Hefajstejon, zbudowaną ok. 425 r. p.n.e. Poświęcono ją Atenie i Hefajstosowi, który był boskim kowalem, bogiem ognia i patronem rzemieślników.

Zgłębianie historii starożytnej Grecji warto kontynuować w Muzeum Akropolu czy Narodowym Muzeum Archeologicznym. A gdy zechcemy powrócić do współczesności, tętniące życiem Ateny mają wiele do zaoferowania – przyjemne plaże, doskonałe greckie jedzenie, klimatyczne kafejki, ruchliwe lokalne targowiska i zabawy do białego rana.

W kolejnej części, zainspirowani mitami o tułaczce Odyseusza czy Jazonie i jego wyprawie po złote runo, wypłyniemy w rejs po greckich wyspach śladami mitologii.

Z żeglarskim pozdrowieniem

Adam Mrozowicz